Pałka teleskopowa GS 21" hartowana czarna

Jaką pałkę wybrać?

Generalnie pałki teleskopowe dzielimy na sprężynowe i sztywne, a te drugie na hartowane i niehartowane.

Pałka teleskopowa sprężynowa, dzięki swej elastyczności i szerokiemu, gumowemu zakończeniu, nie spowoduje poważnych obrażeń, nawet gdy będziemy nią uderzać ze znaczną siłą. Korzyści płynące z tego faktu to możliwość swobodnego używania pałki sprężynowej w sytuacjach stosunkowo niegroźnych lub przeciw agresywnym zwierzętom. Niestety nie będzie ona skuteczna wobec szczególnie zdeterminowanego napastnika.

Znacznie skuteczniejsze są pałki teleskopowe sztywne. Zarówno modele hartowane jak i niehartowane umożliwiają zadawanie bardzo mocnych uderzeń, które powstrzymają każdego napastnika, ponadto pałką sztywną możemy wykonywać dźwignie, duszenia i podcięcia, niemożliwe do wykonania pałką sprężynową. Zaletą pałki hartowanej jest jej trwałość. Pałka niehartowana może ulec trwałej deformacji po trafieniu w twarde przedmioty, a nawet w kontakcie z ciałem napastnika.

Noszenie pałki teleskopowej 

Pałkę teleskopową możemy nosić w dedykowanych kaburach a także luzem w kieszeniach lub zatknięte za pas spodni. Priorytetem przy wyborze sposobu noszenia pałki teleskopowej powinna być możliwość jej błyskawicznego wyjęcia w sytuacji zagrożenia. Czas pomiędzy spostrzeżeniem zagrożenia a wyjęciem pałki i jej otwarciem powinien wynosić maksymalnie 3 sekundy. Noszenie pałki, która ma służyć do obrony, na dnie plecaka lub torby nie ma najmniejszego sensu.

Pamiętaj też, aby nie afiszować się z posiadaniem pałki teleskopowej. Pałkę teleskopową możemy posiadać legalnie bez zezwolenia, jednak ostentacyjne otwieranie jej w miejscu publicznym i wymachiwanie nią bez konieczności będzie uzasadnioną podstawą do interwencji policji, straży miejskiej lub prywatnych służb ochrony. Prócz tego niepotrzebne demonstrowanie posiadania pałki może prowokować zachowania agresywne (zwłaszcza u osób pod wpływem alkoholu lub narkotyków) i stać się przyczyną konfrontacji, której mogliśmy uniknąć.

Otwieranie pałki teleskopowej 

Pałkę teleskopową możemy otworzyć na dwa podstawowe sposoby:

- mocnym wymachem w dół (najlepiej pod kątem 45 stopni)
- mocnym wymachem w górę (najlepiej pod kątem 45 stopni)

Osoby, które nabędą więcej wprawy i dobrze czują posiadane narzędzie, mogą próbować połączenia otwarcia wymachem w dół z zadaniem uderzenia. 
Nie polecamy jednak tej techniki osobom, które pierwszy raz kupiły pałkę teleskopową i dopiero się z nią zapoznają.


Składanie pałki teleskopowej

Pałkę teleskopową składamy przez prostopadłe uderzenie jej końcem o twarde podłoże.
Nie trzeba do tego używać wielkiej siły. Kluczem jest wykorzystanie momentu bezwładności, tak jakbyśmy w kontrolowany sposób upuszczali pałkę prostopadle w dół. Chwyt przy składaniu powinien być dość luźny, aby pozwolić segmentom pałki wpaść w drgania.

W przypadku szczególnie mocno zablokowanej pałki możemy ułatwić sobie zadanie przez delikatne uderzanie końcem pałki o twarde podłoże - bardziej płasko niż prostopadle. Następnie próbujemy złożyć ją standardowo, przez uderzenie prostopadłe.


Niezbędny trening

Aby móc w pełni korzystać z właściwości obronnych, jakie oferuje pałka teleskopowa, niezbędny jest przynajmniej podstawowy trening.

1. Naucz się szybko wyciągać i otwierać pałkę. Spróbuj tego samego w zaaranżowanej sytuacji symulującej stres (krzyk, hałas, głośna muzyka, światło stroboskopowe, śliska nawierzchnia, szarpanina itp.). Poproś o pomoc znajomego. Zmierz też czas, jaki potrzebujesz w danych warunkach na wyjęcie i otwarcie pałki teleskopowej. 

2. Przećwicz mocne wymachy pałką w powietrzu. Sprawdź jak mocny powinien być uchwyt i jak kontrolowanie pałki obciąża Twoje nadgarstki. Staraj się, aby po każdym wymachu pałka błyskawicznie wracała do pozycji wyjściowej, gdyż w realnym starciu będzie ona także stanowić Twoją osłonę.

3. Przećwicz mocne uderzenia na worku treningowym lub innym przedmiocie, który może symulować ciało napastnika. Nie uderzaj jednak w drzewa, ściany ani elementy metalowe, gdyż może to doprowadzić do uszkodzenia pałki.


Obrona pałką teleskopową - najważniejsze zasady

1. Pamiętaj, aby była to obrona konieczna lub stan wyższej konieczności. Każde inne użycie pałki teleskopowej ze szkodą dla człowieka, zwierzęcia lub mienia będzie skutkować odpowiedzialnością karną.

2. Nie wyciągaj pałki, jeśli nie jesteś pewien, że będziesz gotowy jej użyć. Wyciąganie pałki teleskopowej w sytuacji zagrożenia tylko po to, aby przestraszyć napastnika - bez zdecydowania i umiejętności by jej użyć, najprawdopodobniej skończy się odebraniem nam pałki i użyciem jej przeciw nam.

3. Jeśli powodem użycia pałki nie jest zagrożenie zdrowia lub życia, nie uderzaj w głowę ani w inne wrażliwe części ciała. Wystarczy mocne uderzenie w udo lub przedramię.

4. Broniąc się przed atakiem lub szantażem nożem albo innym niebezpiecznym przedmiotem zawsze w pierwszej kolejności staraj się wyeliminować rękę napastnika. Mocne trafienie w dłoń lub przedramię zwykle doprowadza do upuszczenia zagrażającego nam przedmiotu. Dopiero po upewnieniu się, iż nie zagraża nam nóż lub inny niebezpieczny przedmiot, możemy - jeśli to konieczne - kontynuować obronę uderzając w inne części ciała napastnika. 

5. Staraj się zachować dystans - możliwość uderzania z dystansu to najważniejsza przewaga, jaką zapewnia Ci pałka. Każde nadmierne skrócenie dystansu grozi przejęciem Twojej pałki teleskopowej przez napastnika i naraża Cię na cios nożem lub innym niebezpiecznym przedmiotem.

6. Nie bądź "niewolnikiem narzędzia" - nie wpadaj w panikę, gdy go zabraknie. Pamiętaj, iż nawet jeśli upuścisz pałkę, zostanie Ci ona zabrana lub zwyczajnie nie masz jej przy sobie, nadal możesz się bronić lub próbować ucieczki. 

Dostępne na rynku akcesoria obronne oraz niektóre przedmioty codziennego użytku mogą w znaczący sposób zwiększyć nasze szanse w starciu z agresywnym napastnikiem. Jednocześnie wiele osób zastanawia się, czy obrona za pomocą skutecznych akcesoriów, w tym niebezpiecznych narzędzi, nie stanie się dla nich źródłem poważnych problemów natury prawnej. Czy użycie w sytuacji obrony koniecznej pałki teleskopowej¹, pałki typu tonfa² lub noża będzie automatycznie oznaczać przekroczenie jej dopuszczalnych granic?

Wokół zagadnień tych narosło wiele mitów, które niestety dość mocno zakorzeniły się w świadomości społecznej, a do najbardziej popularnych należą twierdzenia:

- "Narzędzie obrony musi odpowiadać narzędziu ataku - jeśli ktoś cię atakuje rękami, to możesz się bronić tylko za pomocą własnych rąk, inaczej przekraczasz granice obrony koniecznej."

- "Wprawdzie noszenie przy sobie niebezpiecznych narzędzi jest dozwolone, ale jeśli użyjesz ich przeciw człowiekowi, to automatycznie będzie to uznane za przestępstwo, mimo tego, że to ty byłeś stroną zaatakowaną."

Na gruncie polskiego prawa oba powyższe wywody są nieprawdziwe!

Podstawą oceny współmierności obrony do zagrożenia nie jest sam fakt użycia określonych przedmiotów czy metod obrony. Ocena zależy zawsze od szczegółowej analizy konkretnego zdarzenia, a decydujące są takie czynniki jak: stopień zagrożenia, wartość zagrożonych dóbr oraz dynamika zamachu i ogólny przebieg wydarzeń w czasie. 

Tu przypomnimy jedynie, iż należy działać w granicach konieczności, a więc wystrzegać się działań nazbyt intensywnych, gdy bronimy dóbr niewielkiej wartości lub gdy samo zagrożenie bronionego dobra jest realnie niewielkie. Nie wolno nam też godzić w życie lub zdrowie napastnika, gdy zagrożenie minęło. Natomiast użycie przeciw napastnikowi niebezpiecznych narzędzi jest w określonych okolicznościach jak najbardziej dopuszczalne i samo w sobie nie stanowi przekroczenia granic obrony koniecznej, nawet jeśli napastnik posługiwał się wyłącznie siłą fizyczną. 

Stanowisko to potwierdzone jest licznym orzecznictwem, w tym wyrokami Sądu Najwyższego. Przyjrzyjmy się niektórym z nich. Niejako klasycznym, najczęściej cytowanym jest:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1974 r. (VI KRN 34/74):

"Działającemu w obronie koniecznej wolno użyć takich środków, które są niezbędne do odparcia zamachu. Użycie, zwłaszcza z umiarem, niebezpiecznego narzędzia nie może być uznane za przekroczenie granic obrony koniecznej, jeżeli odpierający zamach nie rozporządzał wówczas innym, mniej niebezpiecznym, ale równie skutecznym środkiem obrony, a z okoliczności zajścia, a zwłaszcza z przewagi po stronie atakujących i sposobu ich działania, wynika, że zamach ten zagrażał życiu lub zdrowiu napadniętego." 

(Pełny tekst znajduje się pod adresem: http://prawo.legeo.pl/prawo/vi-krn-34-74/ )

Dodajmy, iż wyrok dotyczył obrony za pomocą noża, a napastnicy atakowali jedynie za pomocą rąk.

Warto też przyjrzeć się innemu wyrokowi, który wprost przypomina, iż obrona konieczna nie jest rycerskim pojedynkiem:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1976 r. (III KR 21/76):

"Nie można nikomu odmówić prawa do tego, by trzymał napastnika na odległość za pomocą takiego przedmiotu, jaki się nadarzy, choćby napastnik atakował gołymi rękami. Napadnięty bowiem nie ma obowiązku wdawać się w bijatykę z napastnikiem i narażać się na ciosy po to, by podjętej przez siebie obronie przed bezpośrednim bezprawnym zamachem nadać formę wyrównanego pojedynku."

Wyrok dotyczył obrony za pomocą metalowej rurki.

(Pełny tekst znajduje się pod adresem: http://prawo.legeo.pl/prawo/iii-kr-21-76/ )

Podobne tezy zawiera również:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 1980 r. (V KRN 168/80):

"[...] instytucja obrony koniecznej pozwala na użycie każdego niezbędnego środka obrony w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie, zaś rodzaj użytego narzędzia nie może przesądzać o przekroczeniu tej obrony, jeżeli odpierający zamach nie rozporządzał innym mniej niebezpiecznym narzędziem."

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1982 r.  (II KR 8/82):

"Sam sposób obrony przed bezpośrednim, bezprawnym zamachem, choćby polegał na zadaniu napastnikowi wielu ciosów z użyciem niebezpiecznego narzędzia, nie traci cech współmierności do niebezpieczeństwa takiego zamachu i nie świadczy o przekroczeniu granic obrony koniecznej, jeżeli ocena całokształtu okoliczności składających się na niebezpieczeństwo tego zamachu prowadzi do wniosku, że zagrażał on życiu lub zdrowiu napadniętego, który nie dysponował innym skutecznym sposobem odparcia zamachu."


Bardziej współczesne wyroki SN i Sądów Apelacyjnych kontynuują tę wykładnię:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.04.2002 r. (IV KKN 289/99): 

"Działający w obronie koniecznej może użyć takich środków, jakie uważa w konkretnych okolicznościach za niezbędne dla odparcia zamachu. Mogą być nimi nawet niebezpieczne narzędzia [...]."

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 listopada 2005 r. (II AKa 168/05):

"Broniący się przed atakiem ma prawo użycia takiego przedmiotu, który jest w stanie zapewnić mu odparcie ataku, nawet gdy napastnik posługuje się gołymi rękami. Dopuszczalne jest użycie niebezpiecznego narzędzia nawet w sytuacji, gdy atakujący używa jedynie siły fizycznej, o ile napadnięty nie dysponuje innym środkiem obrony.

Atakując dobro chronione prawem, a zwłaszcza dokonując zamachu na zdrowie lub życie innej osoby, napastnik musi liczyć się z obroną ze strony napadniętego i to taką, jaka będzie konieczna, aby odeprzeć zamach, zatem napastnik powinien liczyć się z każdą konsekwencją, jaka w wyniku takiego zamachu może nastąpić, z ryzykiem doznania uszczerbku na zdrowiu, a nawet z utratą życia." 

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 czerwca 2007 r.  (II AKa 168/07):

"Każda osoba zaatakowana i broniąca się przed atakiem ma prawo użyć takiego przedmiotu, który pomoże i zapewni jej jego odparcie, nawet w takiej sytuacji, gdy atakujący posługuje się jedynie rękami. Dopuszczalne jest więc posłużenie się niebezpiecznym narzędziem, na przykład nożem, nawet wtedy, jeżeli napastnik używa tylko siły fizycznej, a napadnięty nie dysponuje innym środkiem obrony."

Powyższe przykłady orzecznictwa nie pozostawiają wątpliwości - działając w ramach obrony koniecznej mamy prawo użyć niebezpiecznych przedmiotów, w tym metalowych pałek i ostrych narzędzi.

Osobną kwestią jest świadomy wybór odpowiedniego narzędzia, które planujemy posiadać przy sobie na wypadek zagrożenia. 

Po pierwsze wybierajmy akcesoria, które możemy posiadać legalnie.  Wprawdzie fakt posiadania określonego przedmiotu niezgodnie z prawem nie wyłącza możliwości użycia go w obronie koniecznej inie ma wpływu na ocenę samej obrony, jednak równolegle możemy mieć odrębne kłopoty z powodu oskarżenia o posiadanie bez pozwolenia przedmiotów będących bronią w rozumieniu ustawy. W przypadku nielegalnie posiadanego kastetu czy imitacji kija bejsbolowego jest to jedynie wykroczenie, ale już w przypadku nielegalnego posiadania broni palnej jest to poważne przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 8.

Po drugie warto wybrać takie narzędzie obrony, które będzie skuteczne a jednocześnie możliwie najmniej śmiercionośne (ang. non-lethal weapon). Nie każdy zamach na dobro chronione prawem będzie walką o życie lub zdrowie i nie w każdych okolicznościach pozbawienie napastnika życia będzie można uznać za działanie w granicach obrony koniecznej.

Przyjrzyjmy się trzem narzędziom: nóż, pałka teleskopowa i ręczny miotacz gazu pieprzowego. Wszystkie można nabywać i posiadać zupełnie legalnie, bez pozwoleń czy innych formalności. Niestety każda obrona za pomocą noża grozi spowodowaniem śmierci u napastnika - często niepozorne cięcie lub pchnięcie uszkadza istotne organy i konsekwencje są trudne do przewidzenia. 

Znacznie rozsądniejszym narzędziem obronnym będzie pałka teleskopowa. Uderzając nią w umięśnione partie ciała będziemy powodować ostry ból, a tym samym paraliżować ruchy napastnika, nie będzie to jednak zagrażać jego życiu. Z drugiej strony, dzięki dużemu potencjałowi do zadawania obrażeń, pałka teleskopowa pozwoli nam wyjść cało także z poważniejszych opresji - w tym takich, które z konieczności będą wymagać spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu napastnika. Podobne spektrum możliwości oferuje też kubotan.

Na końcu tej skali jest gaz pieprzowy - skuteczny, a jednocześnie jego użycie praktycznie całkowicie pozbawione jest ryzyka spowodowania trwałych obrażeń. Niestety, w niektórych sytuacjach gaz pieprzowy może nie być wystarczającym środkiem np. wobec wyjątkowo zdeterminowanych napastników, których można powstrzymać jedynie przez fizyczne naruszenie ich układu ruchu. Wynika to głównie z faktu, że gaz pieprzowy zawsze działa z pewnym opóźnieniem i przez pierwsze 2-3 sekundy napastnik nie odczuwa pełnych skutków jego działania. 

Pamiętajmy też o dwóch istotnych czynnościach, jakie wiążą się z instytucją obrony koniecznej:

- Jeśli spowodowaliśmy ciężkie naruszenie zdrowia napastnika, to po upewnieniu się, iż zagrożenie całkowicie ustąpiło, zobowiązani jesteśmy do udzielenia napastnikowi pierwszej pomocy lub wezwania takiej pomocy.

- Jeśli upewniliśmy się, iż zagrożenie całkowicie ustąpiło, należy wezwać policję w celu złożenia zeznań. Uchylanie się od kontaktu z policją może działać na naszą niekorzyść przy późniejszej ocenie zdarzenia. Zeznanie warto złożyć nawet w przypadku ucieczki napastnika.

PRZYPISY

 1. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iż pałki teleskopowe i pałki typu tonfa nie są przedmiotem niebezpiecznym w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. oraz art. 159 k.k. Zob. wyroki:
- SA w Krakowie z dnia 14 czerwca 2006r., sygn. II Akz 185/06
- SA w Lublinie z dnia 20.01.2010r., sygn. II AKa 260/09 
- SA w Lublinie z dnia 9.03.2011r., sygn. II AKa 19/11
2. Patrz wyżej.

Pałki teleskopowe, nazywane też pałkami typu baton, to od kilku lat jedne z najchętniej kupowanych akcesoriów obronnych w Polsce. Prócz użytkowników profesjonalnych, takich jak pracownicy agencji ochrony, posiadają ją kierowcy komunikacji miejskiej, taksówkarze, adepci kursów walki wręcz oraz tysiące innych osób, które odczuwają potrzebę posiadania skutecznego narzędzia do samoobrony.¹

Równocześnie, z powodu nieostrych pojęć i generalnie niezbyt fortunnych definicji zawartych w Ustawie o broni i amunicji, część osób rezygnuje z zakupu pałki teleskopowej, obawiając się popełnienia wykroczenia z tytułu nielegalnego posiadania broni białej.²
 

W naszej opinii i w opinii wielu ekspertów, w tym ekspertów instytucjonalnych, obawy te są bezpodstawne - typowe pałki teleskopowe nie są bronią i można je posiadać bez pozwolenia, rejestracji czy innych formalności, co postaramy niżej uzasadnić.

Podstawowym źródłem wspomnianych obaw jest  Art. 4 ust. 1 pkt 4 Ustawy o broni i amunicji, zgodnie z którym za broń białą uznaje się m.in. "pałki posiadające zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału", zaliczając je do tych "narzędzi i urządzeń, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu", na posiadanie których wymagane jest pozwolenie.

Czy na tej podstawie typowe pałki teleskopowe zakończone niewielką, metalową zaślepką o zaokrąglonym kształcie można uznać za broń? Literalne odczytanie Art. 4 Ustawy o broni i amunicji nasuwa taką konkluzję, bo skoro w podpunkcie poświęconym imitacjom kija bejsbolowego uznano drewno za materiał twardy i ciężki, to tym bardziej takim materiałem będzie większość metali, z których wykonuje się pałki i ich zakończenia. Jednak eksperci nie zgadzają się z tak uproszczoną, a tym samym bardzo szeroką interpretacją³ i wskazują, iż ustawodawca miał na myśli zupełnie inny rodzaj pałek niż typowe pałki teleskopowe.

Jedną z instytucji, która negatywnie odnosi się do uznania pałki teleskopowej za broń jest Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji.⁴

M.in. w ekspertyzie CLK KGP nr H-L-II -3317/3040/03 z dnia 20.05.2003r. możemy przeczytać:

"[...] Poddane badaniom obie pałki teleskopowe nie posiadają wewnątrz tulejek wkładek wykonanych z ciężkiego i twardego materiału. Pałki zakończone są z obu stron metalowymi korkami, które są wykonane z twardego materiału, lecz nie jest to materiał ciężki w stosunku do pozostałych ich elementów składowych.

Przedmiotowe pałki teleskopowe w świetle przepisów Ustawy z dnia 21 maja 1999 roku o bronii i amunicji nie spełniają wymogów narzędzia i urządzenia, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, ponieważ nie posiadają zakończenia z ciężkiego i twardego materiału oraz nie zawierają wkładek z takiego materiału."⁵

Także w nowszej opinii nr L-Z2-5185/5090/13 z sierpnia 2013r. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne wprost stwierdza, że typowe pałki teleskopowe nie są bronią:

"[...] Przedmiotowej pałki teleskopowej nie można zaliczyć do ww. urządzeń, ponieważ korek będący jej zakończeniem jest o tej samej średnicy, co tuleja środkowa oraz został wykonany z tego samego materiału, co pozostałe elementy metalowe pałki. Oceniana pałka w stanie rozłożonym może być porównywana z prętem metalowym o zmiennej średnicy. W opinii Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego  pałki teleskopowe (w tym przedmiotowa pałka teleskopowa) nie podlegają pod przepisy art.4 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji."⁶

Podobne stanowisko zajmuje też Wojskowy Instytut Techniki i Uzbrojenia w Zielonce.⁷

Jakie więc "pałki posiadające zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału" mógł mieć na myśli polski ustawodawca? Oddajmy głos Tomaszowi Maczudze, zastępcy kierownika Zakładu Interwencji Policyjnych w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie:

"Wydaje się, że o broni w postaci pałki mającej zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierającej wkład z takiego materiału można mówić jedynie wówczas, gdy ów materiał został w pałce umieszczony w tym celu, aby stała się ona niebezpieczna dla życia lub zdrowia - w razie jej użycia wobec człowieka".⁸

Tak więc prócz możliwości literalnego odczytania Art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy o broni i amunicji w praktyce funkcjonuje też wykładnia celowościowa, wskazująca na konieczność występowania takiego zakończenia z ciężkiego i twardego materiału, które w istotny sposób wpływa na parametry pałki jako narzędzia mogącego zagrozić życiu lub zdrowiu. W takim ujęciu nie wystarczy dowolne zakończenie z ciężkiego i twardego materiału czy wkład z takiego materiału, aby pałkę zaliczyć do broni białej w rozumieniu ustawy o broni i amunicji. Przyjrzyjmy się teraz typowej pałce teleskopowej i jej zakończeniu.

Po pierwsze, patrząc od strony techniczno-projektowej, niewielka, metalowa zaślepka, która stanowi zakończenie większości pałek teleskopowych, nie służy zwiększeniu obrażeń, jakie powstają w wyniku uderzeń zadawanych pałką. Jest to element konstrukcyjny, który przede wszystkim ma chronić koniec ostatniego segmentu pałki teleskopowej przed uszkodzeniem podczas składania jej przez uderzenie w twarde podłoże - bez niego uderzalibyśmy krawędzią rury ostatniego segmentu, co mogłoby prowadzić do powstawania wyszczerbień lub pęknięć. Po drugie, abstrahując od intencji projektantów, waga zaślepki jest zazwyczaj znikoma w stosunku do całkowitej wagi pałki i jej wpływ na wyważenie, a tym samym energię kinetyczną zakończenia pałki, jest niewielki. Dodatkowo, zwłaszcza w przypadku pałek hartowanych, zaślepka ma mniejszą twardość niż segmenty pałki i bez niej koniec pałki byłby jeszcze twardszy.

Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki, treść cytowanych ekspertyz Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego, które badało m.in. pałki ESP, staje się w pełni zrozumiała. 

Natomiast pałkami, które z pewnością zaliczają się do broni białej w rozumieniu aktualnej Ustawy o broni i amunicji, są pałki z takim wypełnieniem lub zakończeniem z ciężkiego i twardego materiału, które wykonano w celu zwiększenia zdolności pałki do powodowania obrażeń. W większości przypadków będą to pałki o konstrukcji innej niż klasyczna, sztywna pałka teleskopowa. Warto wspomnieć wojskowe pałki sprężynowe z bojowym końcem z czasów I wojny światowej oraz popularne w środowisku przestępczym okresu międzywojennego pałki skórzane z ołowianym wkładem typu slapjack / blackjackczy sprężynowe z mosiężnym obciążnikiem, a także wszelkiego rodzaju pałki gumowe, plastykowe lub drewniane ze środkiem ciężkości wyraźnie przesuniętym ku twardemu końcowi, na co prócz wykładni celowościowej wyraźnie wskazuje też wykładnia historyczna.⁹ 

Prócz wspomnianych wyżej pałek giętkich innym modelowym przykładem takiej pałki tylko w typie sztywnym jest Indian War Club produkowana jako funkcjonalna replika przez firmę Cold Steel:

Porównajmy teraz powyższą pałkę do klasycznej pałki teleskopowej - różnica w założeniach konstrukcyjnych jest aż nadto oczywista.



Na koniec warto zacytować odpowiedź Wydziału Postępowań Administracyjnych KWP w Lubliniereprezentowanego przez podinsp. mgr Bronisława Wysockiego, której udzielono w związku z zapytaniem jednego z użytkowników popularnego forum sztuk i sportów walki:

"[...] W sprawie użycia pałki teleskopowej to należy zważyć, że o ile pałka ta w rozumieniu ustawy o broni i amunicjj nie jest bronią, to wyłącza odpowiedzialność karną jedynie użycie jej w obronie koniecznej lub w stanie wyższej konieczności to jest zgodnie z przepisami art. 25 i 26 kodeksu karnego."¹⁰

Reasumując - typową pałkę teleskopową (hartowaną lub niehartowaną) możemy legalnie nabywać, posiadać i nosić na co dzień bez pozwolenia, rejestracji czy innych formalności. Pamiętajmy jednak, aby używać jej przeciw człowiekowi jedynie w granicach obrony koniecznej lub w stanie wyższej konieczności. Podobne zastrzeżenia dotyczą ewentualnego użycia palki teleskopowej przeciw zwierzętom.

Odrębną sprawą, która rodzi kontrowersje, jest handel pałkami. Dla nabywcy/użytkownika jest to mało istotne, jednak trzeba o tym wspomnieć, gdyż część szumu informacyjnego wynika właśnie z regulacji dotyczących obrotu pałkami teleskopowymi. 

Pałki teleskopowe figurują w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów broni i amunicji oraz wykazu wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagana koncesja. W ustępie 9 Załącznika, jako "Inne narzędzia i urządzenia służące do obezwładniania celu" w pkt 3 wymieniono: "pałki stosowane w siłach zbrojnych, formacjach uzbrojonych oraz ochronnych, w tym: pałki wielofunkcyjne (tzw. pałki „tonfa”, pałki teleskopowe, szturmowe i obezwładniające)". 

Tak więc zgodnie z obecnym stanem prawnym na handel pałkami wymagana jest ta sama koncesja, której wymaga się przy handlu bronią. Nie oznacza to jednak, iż pałki teleskopowe są bronią białą w rozumieniu Ustawy o obroni i amunicji i że należy ubiegać się o pozwolenie, aby pałkę zakupić, posiadać i używać. 

Podobną sytuację mamy z pałkami typu tonfa (w wariancie bez metalowego wkładu) a do niedawna mieliśmy także z nożami szturmowymi, nożami nurkowymi i wiatrówkami o lufie gwintowanej, które również figurowały we wspomnianym Załączniku, a w kolejnych nowelizacjach zostały skreślone - handel nimi wymagał koncesji, a jednocześnie nie była to broń, na posiadanie której należało uzyskać pozwolenie czy choćby ją rejestrować. 

Wydaje się wskazane, aby także pałki teleskopowe zniknęły z Załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów broni i amunicji oraz wykazu wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagana koncesja. W kontekście kilkunastoletniej praktyki rynkowej i rzeczywistości społecznej trudno znaleźć sensowne uzasadnienie dla ich obecności w rzeczonym wykazie. Wykreślenie z pkt 3 pałek teleskopowych oraz doprecyzowanie, iż chodzi tylko o te pałki typu tonfa, które posiadają metalowy wkład, z pewnością byłoby korzystne dla spójności i klarowności systemu prawa w Polsce.

Niniejsze opracowanie nie byłoby kompletne, gdybyśmy nie wspomnieli o regulacjach dotyczących pałek teleskopowych w służbach mundurowych i uzbrojonych formacjach ochrony. Pałki teleskopowe to obecnie coraz popularniejszy środek przymusu bezpośredniego, który stopniowo wypiera pałki typu tonfa. Umocowanie prawne do używania pałek teleskopowych jako śpb posiadają następujące formacje:

- Policja
- Biuro Ochrony Rządu
- Żandarmeria Wojskowa
- Straż Graniczna
- Specjalistyczne Uzbrojone Formacje Ochronne
- Służba Celna
- Służba Więzienna

Posiadanie i używanie pałki teleskopowej jako środka przymusu bezpośredniego podlega ściśle określonym regułom. Przede wszystkim musi to być pałka służbowa, a więc otrzymana formalnie. Niedopuszczalne jest użycie do czynności służbowych pałki zakupionej prywatnie. Po drugie przepisy szczegółowo regulują, w jakich okolicznościach funkcjonariusz może użyć pałki oraz jakie techniki uderzeń i blokad są dopuszczalne a jakie zabronione. 

Jedynie w sytuacji bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie funkcjonariusze i pracownicy ochrony mogą użyć pałki teleskopowej w pełnym zakresie możliwości, jakie to narzędzie oferuje. Ponadto w takich okolicznościach dopuszczalne jest użycie pałki zakupionej prywatnie.

Przepisy regulujące użycie pałek służbowych, w tym pałek teleskopowych, jako śpb są obecnie rozproszone w kilku aktach prawnych poświęconych poszczególnym formacjom i w zależności od formacji różnią się zakresem regulacji i brzmieniem.¹¹ Sytuacja ta prawdopodobnie ulegnie zmianie wraz z przyjęciem projektowanej Ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, która ma uporządkować i w miarę możliwości zunifikować zasady używania śpb.


PRZYPISY

1. Szacujemy, że w ciągu ostatnich 5 lat na polskim rynku sprzedało się co najmniej 50 tysięcy pałek teleskopowych.

2. W odróżnieniu od nielegalnego posiadania broni palnej, które jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 8, nieuprawnione posiadanie broni białej jest co najwyżej wykroczeniem zagrożonym karą grzywny lub aresztu. Kwestie te reguluje Art. 51 Ustawy o broni i amunicji. Celowo użyliśmy sformułowania "co najwyżej", gdyż nie jest do końca jasne, czy samo nieuprawnione posiadanie przedmiotów będących w rozumieniu Ustawy o broni i amunicji bronią białą może być uznane za wykroczenie opisane w Art.51 ust. 1 wspomnianej ustawy. Np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19.08.2009 r. (II KK 178/09) dotyczącym m.in. posiadania kastetu (bez pozwolenia) możemy przeczytać: "Samo posiadanie [...] narzędzia albo urządzenia, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, nie realizuje znamion wykroczenia tego typu [...]. W sprawie wątpliwości budzi także rodzaj broni zakwestionowanej u obwinionego oraz to, czy wszystkie zabezpieczone przedmioty stanowią broń w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 4a ustawy o broni i amunicji".

Zob.też: Jarosław Jancewicz i Leszek Niewiński, Problemy z pałkami, Przegląd Strzelecki Arsenał 12/33 2006. Redakcyjni prawnicy Arsenału zauważają: "[...] ustawa nie zawiera typu wykroczenia polegającego na posiadaniu określonych w niej pałek jako broni białej bez pozwolenia. Brak również przepisu analogicznego do art. 263 k.k."

Wydaje się natomiast prawdopodobnym możliwość skutecznego oskarżenia o wykroczenie opisane  w Art.51 ust. 3 pkt 1  Ustawy o broni i amunicji :

"Kto posiada broń, nie mając przy sobie:
1) legitymacji posiadacza broni lub Europejskiej karty broni palnej albo innego
dokumentu upoważniającego do posiadania broni,
[...] podlega karze grzywny." 

Przy czym w obliczu braku przepisów wykonawczych umożliwiających wydanie dokumentów upoważniających do posiadania broni białej, byłoby to oskarżenie o łamanie martwego prawa.

3. Dosłowna interpretacja Art. 4 ust. 1 pkt 4 mogłaby prowadzić do twierdzeń absurdalnych jak np. do uznania, że wbicie metalowej pinezki w koniec dowolnej drewnianej pałki czyni z niej broń, na posiadanie której wymagane jest pozwolenie. Co więcej nawet prosta pałka wykonana w całości z drewna może być przy literalnym odczytaniu ustawy uznana za broń, gdyż w tym samym Art. 4 ust. 1 pkt 4 w podpunkcie poświęconym imitacjom kija bejsbolowego również drewno uznane jest za ciężki i twardy materiał, a parafrazując popularne przysłowie każdy kij ma jakieś zakończenie, a nawet dwa. Gdyby jednak taka była intencja ustawodawcy, to wyróżnienie pałek posiadających określone zakończenia lub wkładki oraz pałek imitujących kij do gry w bejsbol nie miałoby żadnego sensu. Wystarczyłaby wówczas jedna definicja pałek będących bronią w rozumieniu ustawy: "pałki wykonane z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału lub zawierające wkładki z takiego materiału."

4. Tomasz Maczuga, Pałka teleskopowa - walka obronna, ProfArt, 2010, s.7.  

5.  Zob. całość ekspertyzy CLK z 12 sierpnia 2013r. w formacie .pdf 

7. Por. Jacek Tarka, Pały...legalne, a może nie całkiem? Przegląd Strzelecki Arsenał 1/34 2007.

8. Tomasz Maczuga, Pałka teleskopowa - walka obronna, ProfArt, 2010, s.8.  

9. W wyróżnieniu typów pałek, które są przedmiotem reglamentacji ze względu na cechy zakończenia lub wkładu, wiele wnosi wykładnia historyczna, a konkretnie treść wcześniejszych polskich aktów prawnych regulujących kwestię pałek uznawanych za broń. W rozporządzeniu z dnia 27 stycznia 1936 r. o broni białej i o ograniczeniach handlu bronią wyróżniono "pałki giętkie (gumowe, sprężynowe, skórzane i t. p.), zaopatrzone w zakończenie z ciężkiego i twardego materjału lub zawierające wkładki z takiego materjału".  Podobnie brzmi też punkt poświęcony pałkom w rozporządzeniu z dnia 29 października 1990 r. w  sprawie  rozciągnięcia  niektórych  przepisów ustawy o broni, amunicji i materiałach wybuchowych na poszczególne rodzaje broni białej  oraz  przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu: "pałki giętkie zaopatrzone w zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierające wkładki z takiego materiału". Jak widać, twórcy prawa przed rokiem 99', wyszczególniając pałki posiadające zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierające wkładki z takiego materiału, mieli na myśli takie pałki, w których wkład lub zakończenie służy zwiększeniu zdolności do zadawania obrażeń w stosunku do analogicznej pałki bez takiego wkładu lub zakończenia. Pałki takie, głównie typu slapjack / balckjack, były w przeszłości silnie kojarzone ze światem przestępczym i kolejne akty prawne "dziedziczyły" ich katalog po regulacjach jeszcze z pierwszej połowy XX wieku. W Ustawie o broni i amunicji z roku 99' zabrakło słowa "giętkie" - prawdopodobnie przez przypadek, niedopatrzenie lub z chęci włączenia pałek plastykowych i drewnianych o podobnych właściwościach. 

10. Szczegółowe opracowanie na temat pałki teleskopowej w służbach mundurowych znajduje się m.in. w cytowanej już książce Tomasza Maczugi. Zob. Tomasza Maczuga, Pałka teleskopowa - walka obronna, ProfArt, 2010, s.10-18.